آشنایی با ساز شنگ ،ساز سنتی چینی

در بیشتر مراسمات سنتی چینی صدای عجیب و آشنایی به گوش می رسد.این صدا از سازی سنتی به نام شنگ تولید می شود.این ساز یک ساز کهن و مهم در فرهنگ چین می باشد.

آشنایی با ساز شنگ

شنگ یکی از قدیمی ترین سازهای چینی است که در غرب به عنوان ساز «ارگان چینی» نیز شناخته می شود.

یکی از سازهای دهانی با زبانه آزاد است که متشکل از پایپ‌های عمودی است که قدمت آن به ۳۰۰۰ سال پیش می‌رسد و در میان مردم چین در دوره دیناستی (B.C.YinDynasty) بین سال‌های۱۴۰۱ – ۱۱۲۲ رایج بوده است.

همچنین، شنگ یکی از سازهای اصلی در kungu و دیگر اشکال اپراهای چینی است. گروه‌های کوچک سنتی همانند گروه‌های سازهای بادی و پرکاشن در چین شمالی نیز از شنگ در اجراهایشان استفاده میکنند.

در ارکست‌های چینی بزرگ و مدرن این ساز برای نواختن هم ملودی و هم به عنوان ساز همراه استفاده میشود.

تعداد کمی از آهنگسازان غیر چینی همانند آنسوک شین، لو هاریسون ، تیم ریشر ،دانیل بیارناسون، گوس جانسن، کریستوفر آدلرنیز از شنگ در کارهایشان استفاده کرده اند.

بنا به نظر برخی اولین بار شنگ توسط ژوهان وایلد (Johann Wilde) و پر آمیوت (Pere Amiot ) در طی سفرشان به چین در سال‌های ۱۷۴۰ و ۱۷۷۷ به اروپا آورده شد. با این وجود شواهدی وجود دارد که قبل از آن سازهای با زبانه آزاد (free reed) مشابه با شنگ یک قرن زودتر در اروپا شناخته شده بودند.

تاریخچه ساز شنگ

اولین بار سازهای بادی چینی با زبانه آزاد به نام‌های he و yu در نوشته‌های bone oracle با قدمت ۱۴۰۰ تا ۱۲۰۰ سال قبل از میلاد مسیح دیده شد و بعدها در نوشته‌ها به عنوان انواعی از ساز شنگ شناخته شدند.

همچنین اولین بار کلمه شنگ (sheng) در برخی از اشعار شیجینگ مربوط به قرن ۷ ام قبل از میلاد ظاهر شد.

در قرن هشتم، سه ساز yu و سه ساز شنگ به دربار ژاپنی‌ها فرستاده شد و این سازها به خزانه سلطنتی شوسوئین (Shosoin) در نارا (Nara) فرستاده شدند. تمامی این سازها دارای ۱۷ پایپ با یک دهانه خمیده بلند بودند و خیلی شبیه ساز شنگ سنتی که امروزه استفاده می‌شوند. به هر حال انواع این ساز با تعداد مختلف پایپ‌ها و سازهای کروماتیک در طی قرن‌ها مستند شده‌اند.

طرز تولید صدا در ساز شنگ

برخلاف زبانه‌های تکی، زبانه‌های دوگانه و زبانه‌های آزاد pointed که در زیر و بم‌هایی مطابق با طول جریان هوای مرتبط ارتعاش می‌کنند در یک فرکانس ثابت مرتعش می‌شوند.

پوشاندن یک سوراخ روی پایپ شنگ سبب رزونانس تمام طول پایپ با فرکانسی برابر فرکانس زبانه می‌شود. اگر سوراخ باز باشد، فرکانس برابر فرکانس رزونانس (تشدید) نبوده و صدا تولید نمی‌شود.شنگ با دمیدن یا inhaling نواخته می‌شود و یک نوازنده می‌تواند صدایی پیوسته بدون وقفه ایجاد کند.

ارتقای ساز

از ۱۹۵۰ استاد معروف شنگ، هو تیان کوان (Hu Tian Quan) تلاش‌های بسیاری برای بهبود کیفیت صدا و تکنیک‌های نواختن شنگ سنتیکه دارای ۱۷ نی بود، کرد. در سال ۱۹۵۷ او اولین کسی بود که اجرایی با شنگ به صورت سولو داشت.

این وسیله نیاز به هیج آلت ضمیمه دیگری ندارد. پس از سالها تلاش استاد هو (Hu) توانست شنگ سنتی را به ۳۰ نی افزایش دهد و اولین شخصی بود که کنسرتو پیانو «Yellow River» را با استفاده از این شنگ ۳۰ نی اجرا کند.

از سال ۱۹۶۰ بسیاری از مجریان و سازندگان شنگ، انواع دیگر شنگ را بصورت مدرن تولید کردند.

یکی از اشخاص کلیدی در پیشرفت شنگ به شنگ ۳۶ نی با صدای زیر (سوپرانو) سازنده معروف «Sun Ru Gui» بود.

سه نوع شنگ سوپرانو، شنگ آلتووشنگ باس امروزه درارکسترهای نوین چین مورداستفاده قرار می‌گیرند.