ماندولین

ماندولین (mandolin) يا( mandoline) يك ساز زهي از خانواده لوت است. اين ساز در قرن 18ام در ايتاليا و آلمان از ساز ماندورا (mandora) مربوط به قرن 16ام گرفته شده است. شكل و اندازه‌های مدرن اين ساز قوياً توسط سازنده ساز پاسكال ويناچيا (Pasquale Vinaccia) از ناپل تغيير كرد. این ساز داراي چهار جفت سیم‌های فلزي است كه به‌وسیله يك سر دسته (همانند سر دسته گيتار) روي نواك ويولن (g–d′–a′–e) كوك می‌شود. گوشی‌ها در پشت جعبه گوشي قرار دارند. بدنه گلابی‌شکل عميقاً منحني شده است، صفحه انگشت گذاري داراي 17 پرده است كه كمي بالا آورده شده است. سیم‌ها به انتهاي ساز متصل شده‌اند. در عریض‌ترین قسمت ساز خرك قرار دارد شكم به سمت پائين زاویه‌دار شده است، كه فشار سیم‌ها را روي خرك افزايش داده كه يك صداي عالي با قدرتي فوق‌العاده به آن داده است. نوعي از ماندولين كه در گروه‌های سازهاي زهي بلوگراس امريكايي نواخته می‌شود نسخه‌ای از اين ساز با عمق كم و با پشت صاف است.

حركت سريع مضراب (زخمه) در ميان هرکدام از جفت سیم‌های هم‌صدا (unison) يك ترمولو (tremolo) مشخصه ايجاد می‌کند. يك صفحه پوسته‌ای در اطراف حفره صداي  بیضی‌شکل شكم ساز را از صدمه ديدن با زخمه حفظ می‌کند. نواختن و ساختن ساز ماندولين در اواخر قرن 19 ام و اوايل قرن 20 ام در اروپا و آمريكاي شمالي و جنوبي رونق يافت. در قرن 20 ام این ساز در يك خانواده از اندازه‌ها از سوپرانو تا كنترباس ساخته شد. قطعات ساخته شده براي ماندولين شامل يك كنسرتو توسط آنتونيو ويوالدي، سرنيد (serenade) در اپراي موتزارت دان جيوواني (Don Giovanni-1787) و پارت‌هایی از باله ايگور استراوينسكي (Igor Stravins) آگون (Agon-1957) است. 

تاریخچه ساز ماندولین :

ماندولین از خانواده لوت است امروزه انواع مختلف این ساز از نسل ماندولين ناپلي هستند كه در طي قرن 18 ام در ناپل توسعه يافتند. امروزه ماندولين‌هاي پشت کاسه‌ای شباهت زيادي به سازهاي ايتاليايي اوليه دارند و در ژانرهاي فولکلور و كلاسيك متداول‌اند. در اواسط قرن 19ام این ساز چندان طرفداري نداشت.

محبوبيت دوباره ماندولين در اوايل قرن بيستم منجر به توسعه اشكال و طرح‌های مختلف از این ساز مدرن امروزي گرديد. بيشتر پیشرفت‌های صورت گرفته روي ماندولین در آمريكا رخ داد زمانی که سازندگان ساز در آمريكا شروع به ساخت ماندولين‌هاي با پشت صاف و سطح بالايي خميده شدند. دو شخصيت كليدي نقش اساسي در خلق ماندولين‌هاي مدرن مورد استفاده در ژانرهاي بلوگراس، كانتري، بلوز و گروه‌های jug (jug-band) شدند: اورويل گيبسون (Orville Gibson) و مهندس آكوستيك ليود لوار (Lioyd Loar). اين دو شخصيت سبك F يا فلورانسي (Florentine) و ماندولين‌هاي گلابی‌شکل سبك A كه ما امروزه می‌شناسیم. بسياري از این ساز ها آكوستيك كنوني از نسل سازهاي ساخته‌شده توسط گيبسون (Gibson) هستند.

اگر گيبسون/لوار مسئول طراحی‌های ماندولین های مدرن هستند، يكي از اهالي كنتاكي آمريكا به نام بيل مونرو (Bill Mobnroe) روشي كه این ساز نواخته می‌شد را تعريف كرد. ماندولين F-5 ساخت لوار (Loar) كه مونرو آن را در سال 1943 در يك آرايشگاه فلوريدايي خريد ماندولين اصلی مورد استفاده در ژانر بلوگراس گرديد و سبك نواختن مونرو كه آمیزه‌ای از ليدهاي نوع فيدل با آكوردهاي قوي پركاسيو بود استاندارد طلايي براي نوازندگان ژانرهاي كانتري آمريكايي، بلوگراس و موسيقي فولکلور آمريكايي گرديد.

بعدها نوازندگان و موسيقيدانان حيطه ماندولين را به ساير فرم‌های موسيقيايي گسترش دادند. به‌ویژه نوازنده سبك كانتري جترو برنس تطبیق‌پذیری اين ساز را با بكار بگيري کوک‌های جز (jazz) و سوينگ (swing) غربي نشان داد. امروزه نوازندگاني همانند كريس تايل (Chris Thile)، ديويد گريسمن (David Grisman)، مارتي استوارت (Marty Stuart)، وينس گيل (Vince Gill)، سم بوش (Sam Bush)، و يو سرينيواس (U. Srinivas) مرزهاي استفاده از اين ساز را تا موسيقي پاپ، راك و حتي موسيقي كارناتيك (carnatic) هندي گسترش دادند.

اجرای چارداش با ماندولین