آشنایی با استاد محمد نوری، خالق ترانه های ماندگار ایرانی

اگر به قطعات شناخته شده ایرانی نگاه کنیم، قطعه جان مریم قطعا یکی از ترانه های مهم و محبوب به شمار می آید. جان مریم یکی از آثار با ارزش و ماندگار ایرانی می باشد، که با هنرنمایی استاد محمد نوری خلق شد. 

بیوگرافی محمد نوری

زنده یاد محمد نوری با نام اصلی محمد راهنمایی نوری متولد ۱ دی ۱۳۰۸ در رشت است. وی از خوانندگان مطرح و مدرس آواز موسیقی ایرانی بود. ساز اصلی او پیانو و جنس صدا و محدوده صوتی صدایش در محدوده باس بود.

محمد نوری از جمله محبوب‌ترین خوانندگان و موسیقیدانان ایرانی به شمار می‌آید که طرفداران موسیقی او را با آهنگ «جان مریم» و «ایران ایران» به یاد می‌آورند. نوری علاوه بر مدارج مهم هنری و آکادمیک در ۱۳۸۵ خورشیدی به عنوان چهره ماندگار موسیقی انتخاب و معرفی شد.

شروع فعالیت در نوجوانی

استاد نوری در دهه ۱۳۲۰ و در دوران نوجوانی با خواندن اشعار نوینی که بر روی نغمه های روز کشورهای غربی و برخی قطعات کلاسیکِ آوازی سروده شده بود ، کار خوانندگی را آغاز کرد. ناصر حسینی ، افسر موسیقیدان ارتش ایران از مشوقان محمد نوری بوده است.

نوری دوران دبیرستان خود را در مدرسه فیروز بهرام بود. وی در کنار رشته ادبیات زبان انگلیسی و رشته نمایش، به فراگیری آواز ایرانی نزد اسماعیل مهرتاش مشغول شد. پس از آن تئوری موسیقی، سلفژ و نوازندگی پیانو را نزد استادان هنرستان عالی موسیقی سیروس شهردار و فریدون فرزانه و مصطفی کمال پورتراب فرا گرفت.

سپس نزد اولین باغچه بان و فاخره صبا آواز کلاسیک را آموخت و در آواز خود از استادانی مانند حسین اصلانی، ناصر حسینی تاثیر گرفت و رفته رفته توانست سبک منحصر به فرد خود را ارائه دهد؛ شیوه ای که به سختی می توان آن را در زیر شاخه ای از شاخه هایی، چون پاپ، کلاسیک و … گنجاند. نوری شیوهٔ آواز خود را متأثر از بافت و غنای زخمه‌ایِ اساتیدی چون حسین اصلانی، ناصر حسینی، و محمد سریر می‌داند.

پس از انقلاب

او پس از انقلاب اسلامی و پس از مدتی سکوت، فعالیت هنری خود را با آلبوم در شب سرد زمستانی همراه با فریبرز لاچینی و احمدرضا احمدی در سال ۱۳۶۸ از سر گرفت و این همکاری بعدها با آلبوم آوازهای سرزمین خورشید ادامه یافت.

محمد نوری طی سال‌های بعد، با تکیه بر تحصیلات هنرستانی و دانشگاهی خود، توانست هویت مستقلی به این اندیشه و گرایش ببخشد و با اجرای آثار اساتیدی که قبلاً ذکر آنان رفت، فضای متفکرانه‌ای به گونهٔ آوازیِ خویش دهد. محمد نوری طی پنج دهه بیش از سیصد قطعهٔ آوازی اجرا کرد.

او همچنین به تقریر و ترجمهٔ مقالات و سرودن اشعاری برای ترانه‌ نیز پرداخت. محمد نوری در سال های پایانی عمر چند اجرا به نفع بیماران خاص داشت. وی ترانه‌های زیادی با تم میهنی چون «جان مریم»، «شالیزار»، «واسونک»، «جمعه بازار»، «ایران» را اجرا کرده‌است.

سبک محمد نوری در خوانندگی و آهنگسازی

فریبرز لاچینی موسیقی دان و آهنگساز از آشنایی با صدای محمد نوری در رادیو و از دهه ۴۰ خورشیدی می گوید و درباره سبک وی در خواندن و آوازخوانی چنین گفته است:

از همان زمان نوری سبک ویژه و زیبای خودش را داشت و بسیاری از جوانان و نوجوانان از جمله من را جذب صدایش کرده بود. در آن سال ها موسیقی پاپ تازه جایش را در ایران باز کرده بود و خوانندگان انگشت شماری فعالیت می کردند. در این میان نوری چون به سراغ سبک های جاز، بلوز یا مشابه آنها نرفته بود با دیگران تفاوت داشت.

 نوری به زبان انگلیسی تسلط داشت و برخلاف خیلی ها آثار غربی را گوش می کرد و بخوبی می شناخت. می توان گفت، بیشتر تحت تاثیر کارهای اروپایی بود تا آمریکایی. البته این تنها یک وجه کارش بود. آنچه به ترانه های او شخصیت می داد، ریشه های ایرانی اش بود.

نوری موسیقی ردیف دستگاهی را می شناخت، روی موسیقی نواحی و فولکلوریک ایران کار کرده بود و با ادبیات کلاسیک و معاصر ایران بویژه شعر آشنایی عمیق و گسترده داشت که همه اینها دست به دست هم داده و از او چهره ای خاص ساخته بود.

جدای از همه اینها، نوری همیشه تشنه دانستن بود و پیش استادان گوناگون عرصه موسیقی و ادبیات تحصیل کرده و چیزهای بسیاری یاد گرفته بود. از طرف دیگر مطالعات بسیاری در زمینه های مختلف هنری و فرهنگی داشت که به کارش عمق می داد.

استاد محمد نوری با صدای خود به اشعار نیما طنین دیگری بخشید و گویی آنها را از وادی خاموش واژه ها به قلمرو باشکوه و پرفراز و نشیب اصوات رهنمون شد. به خاطر دارم که نوری دقت و حساسیت خاصی در کار خود داشت و گاهی ماه ها کار می کرد تا لهجه ترانه را به بهترین وجهی ارایه کند.

درگذشت:

محمد نوری پس از سال ها مبارزه با بیماری سرطان و وخامت وضعیت جسمانی در شامگاه ۹ مرداد ۱۳۸۹ در بیمارستان جم در تهران درگذشت و در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد.