کتاب "ضرب‌آهنگ رثا" منتشر شد
با تالیف اردشیر بزرگ‌نیا
کتاب "ضرب‌آهنگ رثا" منتشر شد
کتاب ضرب‌آهنگ رثا نوشته‌ی اردشیر بزرگ‌نیا منتشر شد. این اثر پژوهشی اجمالی در خصوص ریتم در موسیقی‌های آیینی- مذهبی ایران است که به بررسی گستره ریتم در سه شاخه موسیقی مذهبی عاشورایی، موسیقی آیین پهلوانی و موسیقی عرفانی خانقاهی پرداخته و این سه شاخه از موسیقی آیینی- مذهبیِ امروز کشورمان را از نظر ریتم مورد مقایسه قرار داده است.
در این بررسی آمده که گستره ریتم در شاخه موسیقی عرفانی- خانقاهی به دلیل پیوستگی آن به موسیقی اقوام کُرد کشور و غنی بودن این موسیقی محلی از ریتم‌های موسیقایی، از تنوع ریتمیک خوب و وسیعی برخوردار است. همین شرایط در موسیقی‌های عرفانی اقوام دیکر کشور مانند بلوچستان، خراسان جنوبی و سیستان، خراسان و خراسان شمالی، ترکمان‌ها، آذری‌ها و عرب‌های سرزمینمان مشهود است.
از طرفی دیگر در موسیقی پهلوانی که بیشتر پیوستگی به موسیقی ملی و سنتی ایران دارد تا یک دهه قبل محدودیت‌های ریتم نمایان بود و این محدودیت به ریتم‌های دوضربی و چهار ضربی ساده و دو ضربی و چهارضربی ترکیبی ختم می‌شد ولی در سال‌های اخیر مرشدان خوش ذوق و آشنا باعلم موسیقی و ریتم نوآوری‌هایی را در زمینه هماهنگی ریتم‌ها با حرکات موزون ورزشی ایجاد کردند و تنوع ریتیک گسترده‌تری را در این موسیقی ایجاد نمودند تا جایی که در برخی موارد ریتم‌های پنج، هفت و حتی شانزده ضربی هماهنگ با حرکات ورزشی اجرا می‌گردد.
طی بررسی های به عمل آمده بر روی بیش از پانصد نوحه عاشورایی و دفاع مقدس اعم از قدیمی یا جدید، این نتیجه ایجاد شد که موسیقی عاشورایی که از اصلی‌ترین بخش‌های گونه موسیقی آیینی- مذهبی ایران به شمار می‌رود، هرچند از تحوالت و خلاقیت‌های بسیاری همانند تحول در شعر، ملودی و یا ترکیب زبان‌ها در طول تاریخ بهره‌مند شده ولی کمتر به سمت تحول در ریتم سوق داده شده است و در حال حاضر نیز خلاء بسیاری از ریتم‌های زیبا به طور چشمگیری در این شاخه به چشم میخورد.
محدودیت‌های ریتمیک این موسیقی به دوضربی و چهار ضربی‌های ساده و دو ضربی و چهارضربی‌های ترکیبی ختم شده است.
موسیقی مذهبی و آیینی کشورمان همانند تمامی موسیقی‌های ملل و اقوام دنیا نیازمند پویایی و پیشرفت و خلاقیت است و مقاومت در برابر نوآوری‌ها باعث کهنگی و محو شدن زیبایی‌های موجود آن شده و زمینه را برای ورود جذابیت‌های وارداتی که اغلب نیز همخوانی مناسبی با اصل و اساس این گونه از موسیقی کشورمان ندارند را مهیا می سازد .
ریتم قابلیت وسیعی را در ایجاد تنوع در موسیقی دارد و لازم است دست‌اندر کاران موسیقی عاشورایی با کمک صاحبان نظر در امر موسیقی و ریتم، بیشتر از پیش به این امر پرداخته تا از این طریق نیز شرایط پویایی در این ژانر مهیا گردد.
در این کتاب نمونه های پنج‌ضربی و هفت‌ضربی اجرای نوحه عاشورایی همراه با یک و دو ضرب سینه‌زنی اجرا و ارائه شده است.
این کتاب طی چهار سال پژوهش در بهار سال ۱۴۰۲ توسط اردشیر بزرگ نیا در انتشارات آرتیمانی چاپ و منتشر شده است.
